Strona główna > Sportowa Małopolska

W dniu 29 listopada w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie profesor Józef Lipiec otrzymał tytuł doktora honoris causa.

- Zrobiłem doktorat, potem habilitację, otrzymałem profesurę, ale dzisiaj doznaję łaski kolegów, która na mnie spływa i jestem szczęśliwy - takimi słowami profesor Józef Lipiec dziękował za tytuł doktora honoris causa. Wygłosił wykład "Homo Olimpicus", w którym referował "olimpijskość" postaw ludzkich, człowieka i społeczeństwa. Wykład połączony został z premierą książki profesora pod tym samym tytułem.

Profesor Józef Lipiec jest przewodniczącym Polskiej Akademii Olimpijskiej, od ponad 30 lat związany z Polskim Komitetem Olimpijskim. W imieniu PKOl w uroczystości brała udział wiceprezes PKOl, członek MKOl Irena Szewińska.

Józef Lipiec urodził się 15 marca 1942 roku w Nowym Sączu. Tam ukończył szkołę podstawową i liceum. Jako 17-latek rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim (pod kierunkiem profesorów Romana Ingardena, Izydory Dąmbskiej i Jana Leszczyńskiego), które zakończył magisterium w 1964 roku. W 1968 roku ukończył socjologię (studiując pod opieką profesorów Pawła Rybickiego, Aleksandra Gelli i Władysława Kwaśniewicza). Od 1964 roku pracował w Zakładzie Filozofii Akademii Górniczo-Hutniczej (asystent, adiunkt, docent), wykładając także na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz pracując jako publicysta ("Życie Literackie", "Polityka", "Student", "Przekrój", "Tempo" oraz "Zdanie", którego był pierwszym redaktorem naczelnym). Doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1970 roku. Habilitację uzyskał tamże w roku 1978. Tytuł profesora odebrał w Belwederze w 1984 roku. W 1980 roku objął - z wyboru przez Senat - funkcję Rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie (pełniąc ją do roku 1986, przygotowując uczelnię do przekształcenia w uniwersytet). W latach 1986-90 kierował Radą Nauki i Techniki Makroregionu Południowo-Wschodniego PAN.

www.olimpijski.pl

Tekst laudacji

Promotor: prof. dr hab. Zbigniew Dziubiński

Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

LAUDACJA

Magnificencjo Rektorze,

Wysoki Senacie,

Szanowny Doktorze Honorowy,

Dostojni Goście,

Przeszło pół wieku temu na Uniwersytecie w Oxfordzie powstała akademicka tradycja nadawania najwybitniejszym osobistościom świata nauki, edukacji i kultury godności Doktora Honoris Causa. Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym, jest to najwyższe wyróżnienie jakie może nadać szkoła wyższa. Godność ta jest nadawana po głębokiej i wszechstronnej analizie osiągnięć i dorobku Kandydata. W blisko 90. letniej historii Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie godność tę nadano 14 uczonym z kraju i zagranicy.

Z woli Senatu naszej Uczelni przypadł mi w udziale wielki zaszczyt i honor promowania do godności Doktora Honoris Causa wybitnego uczonego, twórcę szkoły filozofii sportu i olimpizmu, Józefa Lipca, profesora filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rektora Wyższej Szkoły Pedagogiki w Rzeszowie, a także, przez wiele lat, profesora Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, wielkiego polskiego intelektualisty, ontologa, epistemologa, antropologa, estetyka, etyka, aksjologa, badacza relacji społecznych i międzyludzkich oraz kultury fizycznej i sportu, a także olimpizmu i szeroko rozumianego ruchu olimpijskiego.

Zgodnie z akademicką tradycją zadaniem promotora jest dowiedzenie, że kandydat na tytuł ten w pełni zasłużył. Z uwagi na fakt, że Kandydat należy do czołowych postaci w polskiej i europejskiej nauce, jest uczonym o wybitnych osiągnięciach, cieszący się wyjątkowym autorytetem i prestiżem w międzynarodowym środowisku naukowym, cenionym dydaktykiem posiadającym nie tylko wiedzę, ale także ciekawą i pogłębioną osobowość oraz wysublimowaną wrażliwość społeczną i moralną, moje zadanie nie jest szczególnie trudne.

W procedurze rzadko przyznawanej godności Doktora Honoris Causa znaczącą rolę odgrywają opinie profesorów-recenzentów, wskazujące na osiągnięcia i zasługi Kandydata do godności. Opinie dwóch Recenzentów, a mianowicie prof. dr hab. Zbigniewa Krawczyka i prof. dr hab. Włodzimierza Tyburskiego stanowią osnowę niniejszej laudacji. Przydatne będą także moje osobiste kontakty z Profesorem Lipcem, podczas których krzyżowały się nasze drogi pracy dydaktycznej, działalności naukowej, a także społecznej, jak choćby  w ramach Polskiej Akademii Olimpijskiej czy Kapituły Konkursu na prace naukowe z zakresu olimpizmu i edukacji olimpijskiej.

Szanowni Państwo,

Jego edukacja na poziomie wyższym związana była z Uniwersytetem Jagiellońskim i wyśmienitą wówczas filozofią, na której piętno odcisnęli między innymi: Władysław Tatarkiewicz, historyk filozofii i estetyk, Roman Ingarden, fenomenolog, twórca fenomenologicznej estetyki, uczeń Edmunda Husserla, Jan Leszczyński, ontolog, epistemolog i semiotyk, Izydora Dąmbska, epistemolog, uczennica Kazimierza Twardowskiego. Na Uniwersytecie Jagiellońskim, w niełatwym okresie politycznym, zdobywał wiedzę filozoficzną i nabywał kompetencje merytoryczne oraz warsztatowe, dzięki którym jest dziś niedościgłym wzorem dla swoich współpracowników i uczniów. Szczególny wpływ na jego orientację filozoficzną wywarła twórczość wybitnego polskiego fenomenologa Romana Ingardena.

Drugie studia odbył również na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tutaj uzyskał magisterium na cieszącej się niemniejszą sławą socjologii, na której intelektualny prym wiedli tacy profesorowie jak Paweł Rybicki, Aleksander Gella czy Władysław Kwaśniewicz.

Wiedza i doświadczenie zdobyte na dwóch kierunkach studiów w Uniwersytecie Jagiellońskim, a także wpływ najwybitniejszych profesorów, z dorobku i inspiracji których korzystał w okresie studiów, przenikniętej

fenomenologicznym sposobem myślenia, wpłynęły na Jego poszukiwania filozoficzne, z wykorzystaniem teorii i terminologii charakterystycznych dla ontologii, estetyki, aksjologii, antropologii, etyki i filozofii społecznej.

Jedną z niezwykle ważnych dróg naukowego rozwoju Profesora Józefa Lipca była Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, która na wiele lat stała się miejscem pracy dydaktycznej, ale przede wszystkim miejscem naukowej twórczości. Jego niebywały potencjał naukowy został spożytkowany do opisania rzeczywistości kultury fizycznej i sportu, a także do wyjaśnienia wielu zjawisk i procesów zachodzących w interesującym nas obszarze życia społecznego i kultury. Za Jego wielkie dzieło naukowe dotyczące kultury fizycznej i sportu cała rodzima i międzynarodowa społeczność akademicka zachowują swą wdzięczność.

Warto powiedzieć, że Jego zainteresowanie problematyką kultury fizycznej i sportu nie wynikało z konieczności egzystencjalnej, ale było wynikiem autentycznej potrzeby prowadzenia refleksji nad omawianymi dziedzinami. Genetycznie rzecz ujmując, potrzeba ta wynikała z czynnego uczestnictwa w sporcie w okresie młodości, a także późniejszego pasjonowania się sportem spektatorskim, zaś w sposób szczególny piłką nożną, której w środowisku jest autentycznym znawcą.

Profesor Józef Lipiec wniósł do Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie wielki kapitał wiedzy i doświadczenia zdobyty na dwóch kierunkach Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w trakcie wykonywania obowiązków  nauczycielskich w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przeniósł do Akademii wzory dobrej uniwersyteckiej roboty, jakby powiedział Tadeusz Kotarbiński, które wówczas promieniowały nie tylko na środowisko akademickie w Polsce, ale i w Europie. Szybko zaczął wykorzystywać dominujące wówczas teorie filozoficzne, społeczne i orientacje metodologiczne do opisania i wyjaśnienia zjawisk i procesów zachodzących na gruncie dwóch fenomenów, a mianowicie kultury fizycznej, a przede wszystkim sportu. Dociekania zawsze uwzględniały kontekst

społeczno-kulturowy i związki z dokonującymi się przeobrażeniami, a więc uwzględniały dialektykę i dynamikę dokonujących się zmian. Niezwykle owocne okazały się Jego wysiłki badawcze, w których z wielką odwagą i w szerokiej perspektywie sięgał do kierunków i nurtów filozoficznych oraz charakterystycznej dla nich terminologii, aby opisać i wyjaśnić praktykę społeczną w zakresie turystyki, rekreacji ruchowej i sportu, wykorzystując do tego sam w sobie doskonały warsztat filozoficzny.

Szanowni Państwo,

zwieńczeniem i podsumowaniem osiągnięć Profesora Józefa Lipca jest imponujący dorobek pod względem ilościowym, a przede wszystkim jakościowym. Stanowi on z jednej strony Magna Charta filozofii, z drugiej strony filozofii kultury fizycznej, sportu i olimpizmu. Składa się na niego wiele autorskich książek poświęconych problematyce filozoficznej, w tym między innymi: Podstawy ontologii społeczeństwa (1972), Polityka i filozofia (1978), Ontologia świata realnego (1979), Czas przesilenia (1988), W przestrzeni wartości (1992), Wolność i podmiotowość człowieka (1997), Świat wartości (2001), Powrót do estetyki (2005), Filozofia miłości (2016), także książki zbiorowe pod Jego redakcją, takie jak: Nauka i światopogląd (1979), Świadomość i rozwój (1980), Człowiek i świat wartości (1982), Filozofia wieku dwudziestego (1983), Ontologia wartości (1990), Studia z ontologii i epistemologii wartości (1990), Istnienie i poznanie wartości (1991), Rozdroża wartości (1992), Wielkość i piękno filozofii (2004). Drugim polem wielce doniosłej aktywności naukowo-wydawniczej są prace książkowe poświęcone sportowi i olimpizmowi, rozumianych szerzej niż tylko jako rywalizacja sportowa. Sztandarowymi pozycjami „intelektualisty krakowskiego” są książki własne, w tym między innymi: Kalokagatia (1988), Filozofia olimpizmu (1999), Pożegnanie z Olimpią (2007), Sympozjon olimpijski (2014), a także prace zbiorowe pod Jego redakcją: Duch sportu (1980), Logos i etos polskiego olimpizmu (1994), Sport – olimpizm – wartości (1999). W 2012 roku przygotował raport zatytułowany Sport i rekreacja w Polsce. Prognoza na lata 2010-2030, który został wydrukowany wraz z innymi pracami w dziele socjologicznym pod redakcją światowej sławy socjologów Krzysztofa Frysztackiego i Piotra Sztompki, zatytułowanym Polska początku XXI wieku. Przemiany kulturowe i cywilizacyjne. Większość książek autorstwa Józefa Lipca spotkała się z wielkim uznaniem środowiska sportowego, które na różne  sposoby dawało symboliczne wyrazy szacunku dla autora przez wyróżnienia, przypisywany prestiż i różnorodne nagrody, w tym między innymi trzykrotnie był laureatem „Złotych Wawrzynów” Polskiego Komitetu Olimpijskiego, został odznaczony Złotym Medalem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego im. P. de Coubertina i Złotym Medalem Fair Play. Wielokrotnie otrzymywał wyróżnienia i odznaczenia państwowe, resortowe oraz pozarządowych organizacji formalnych w kraju i za granicą.

Profesor Józef Lipiec w swoich pracach poświęconych sportowi i olimpizmowi ukazał wszystkie najważniejsze problemy składające się na współczesną filozoficzną panoramę omawianych fenomenów. Jego prace charakteryzują się żywym i błyskotliwym, zaangażowanym i erudycyjnym, ale jednocześnie na miarę możliwości przystępnym sposobem prezentacji. W Jego pracach sport jest rozumiany jako obszar wychowania człowieka w duchu poszanowania podstawowych uniwersalnych wartości, takich jak tolerancja, zrozumienie, prawda, dobro i piękno. Odkrywa niedostrzeganą przez innych fascynującą przestrzeń sportu. Poprzez analizę człowieka uwikłanego w sport odkrywa nowe prawdy o nim i jego świecie. Przedstawia sport i olimpizm w sposób odpowiedzialny, rozważny, pogłębiony i wnikliwy. Sport traktuje jako niezwykle ważny element współczesnego społeczeństwa i kultury w znaczeniu globalnym, ale jednocześnie jako środek pozwalający na konstruowanie holistycznego wymiaru życia człowieka i zbiorowości współczesnego świata.

Dopełnieniem aktywności naukowo-wydawniczej jest wysoko ceniona przez czytelników twórczość publicystyczno-sportowa, felietonowa i popularnonaukowa. Był przez wiele lat autorsko związany z takimi tytułami jak „Tempo” krakowskie, „Przekrój”, „Magazyn Olimpijski” i „Piłka nożna”.

Szanowni Państwo,

krakowski uczony zajmuje najwyższą pozycję krajową i międzynarodową wśród filozofów zajmujących się problematyką sportu i ruchu olimpijskiego. Potwierdzeniem tego są jego honorowe członkostwa w najbardziej prestiżowych organizacjach i stowarzyszeniach. Wśród wielu pełnionych funkcji był członkiem Komisji ds. współpracy MAOl, przewodniczącym Komisji Kultury PKOl, członkiem-założycielem i prezesem Polskiej Akademii Olimpijskiej, członkiem Kapituły Medalu Kalos Kagathos, członkiem Kapituły Orderu Ecce Homo, członkiem Kapituły Nagrody Miasta Krakowa, członkiem Kapituły „Wawrzyn Olimpijski”, członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych PAN, członkiem Komitetu Nauk o Kulturze Fizycznej PAN, przewodniczącym Komisji Etyki Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego i wielu innych. Uczestniczył wielokrotnie w sesjach MAOl w Olimpii i sesjach w Lozannie, przewodniczył V Zjazdowi Filozofii Polskiej, wielokrotnie wygłaszał wykłady inauguracyjne w akademiach wychowania fizycznego, uniwersytetach i innych szkołach wyższych.

Spod jego ręki wyszło wiele pokoleń magistrów i doktorów. Był także recenzentem wielu doktoratów, habilitacji, wniosków profesorskich z zakresu  filozofii, ale także nauk o kulturze fizycznej. Prace te wykonywał na wniosek rad wydziałów wszystkich akademii wychowania fizycznego w Polsce, wszystkich polskich uniwersytetów, ale także powoływany był do wykonania tych czynności przez Centralną Komisję ds. Tytułu i Stopni Naukowych. Był recenzentem dorobku kandydatów do tytułu Doktora Honoris Causa wielu wybitnych intelektualistów.

Rady wydziałów tak często zwracały się do Profesora Lipca z prośbą o recenzję ze względu na jego kompetencje merytoryczne i metodologiczne, a także wyjątkowe cechy osobowe, takie jak rzetelność, sumienność i obiektywność. Zwracały się do niego z nader prostych kolejnych powodów. Po pierwsze ze względu na wnikliwość, znawstwo problematyki i sprawiedliwość w ferowaniu ocen. Po drugie, że tworzył zawsze aurę życzliwości i zachęty dla młodszych koleżanek i kolegów, rozumiejąc jak mało kto, że nauka jest procesem wielopokoleniowym i obowiązkiem moralnym starszych uczonych jest przygotować i zachęcać młodszych adeptów nauki do poszukiwań własnych dróg. Z tego też powodu na listę uczniów Profesora Lipca wypadnie wpisać nie tylko skądinąd pokaźną liczbowo grupę formalnych wychowanków, ale dziesiątki, jeśli nie setki tych, którzy w sposób pośredni, lecz równie ważący, mogli korzystać z jego wsparcia, dobrej rady, wyrazów zaufania i zwykłej, ludzkiej zachęty do pracy. Ta powszechna i jakże trafna opinia o Profesorze Lipcu jest być może warta więcej niż niejedna rozprawa. Dlatego jest on obdarzany szacunkiem kolegów, chętnie zapraszany do współpracy i cieszy się niezmienną sympatią.

Szanowni Państwo,

Profesor Józef Lipiec należy do grona najwybitniejszych postaci polskiej nauki, a z pewnością zasługuje na miano protagonisty w zakresie filozofii kultury fizycznej, sportu i ruchu olimpijskiego. Udało mu się połączyć, co jest niezwykle trudne, cechy wspaniałego naukowca, wymagającego dydaktyka, organizatora życia akademickiego i nad wyraz życzliwego człowieka, przyjaźnie usposobionego oraz niezwykle wrażliwego społecznie i moralnie. Dlatego też, w dowód podziwu i uznania dla osiągnięć i zasług Profesora, ale także w dowód potwierdzenia środowiska dla tych wartości, które prezentuje jako uczony, pedagog, humanista i szlachetny człowiek, warszawskie środowisko kultury fizycznej w sposób symboliczny dzisiaj tę jego wielkość potwierdza.

Kończąc pragnę stwierdzić, że zasługi naukowe, dydaktyczne i organizacyjne Profesora są najwyższe z możliwych, a Jego postawa społeczna, moralna i ludzka budzi wielki szacunek. Przedstawiając sylwetkę Profesora, przywołując fakty z jego bogatego naukowego życia, wyrażam głębokie przekonanie, że godność Doktora Honoris Causa składamy w najgodniejsze ręce. Jednocześnie jesteśmy dumni, że możemy przyjąć Pana Profesora do naszej bielańskiej wspólnoty akademickiej.

Warszawa, dnia 29 listopada 2017 r.

www.olimpijski.pl